در مقام ارائه اسوه برتر، تاءسى و الگوگيرى از اهميت فوق العاده اى برخوردار است و بـايـسـتـى اخـلاق و رفـتـار و مـعـنـويـت و عـرفـان ، عـلم و عـمـل و هـمـه حـركـات و سـكـنـات اسـوه ، سـرمشق قرار گيرد و به صورت برنامه جارى زنـدگـى درآيـد از ايـن رو جـا دارد به اجمال تصويرى از سيماى پيامبر اعظم صلى اللّه عليه و آله ارائه دهيم.
1-او براى خود سازى و تقويت روح و اراده و سير و سلوك به سوى خدا برنامه اى مداوم داشت ، امير مؤ منان عليه السلام مى فرمايد:
... وَ لَقـَدْ كـانَ يـُجاوِرُ فى كُلِّ سَنَةٍ بِحِراءَ فَاَراهُ وَ لا يَراهُ غَيْرى
رسول خدا(ص ) هر سالى ، مدتى را در غار حرا، معتكف مى شد و جز من كسى او را نمى ديد.
ايـن بـرنـامـه ، پـيـش از بـعثت و تا اوايل بعثت ادامه داشته است . پس از هجرت پيامبر به مـديـنـه بـرنـامـه اعـتـكاف سالانه ايشان در مسجد اجرا مى شده .
 2-پـيـامـبـر بـه هـمـه ظـواهـر مـادى دنـيـا بـه ديـده حـقـارت نـگـريـسـت و هـرگـز دل بـر دنـيـا نبست و با هزينه كمترين توشه ، بيشترين ره توشه آخرت را برگرفت ؛ بـه فـرمـوده امير مؤ منان (ع ): پيامبر بى آنكه بهره اى از دنيا ببرد آن را ترك كرد و پاك و بى آلايش رهسپار سراى آخرت شد. در زندگى سنگى روى سنگ ننهاد و هنگامى كه رحـلت كـرد و بـه نـداى پروردگارش پاسخ گفت ، هيچ چيز نداشت.
3-سـاده زيـسـتى پيامبر نيز حكايت از طبع بلند و منبع ايشان داشت ، باز از زبان امير مؤ مـنـان بـشـنـويـم : ((پـيـامـبـر بر روى زمين (بدون فرش ) مى نشست و غذا مى خورد و چون بندگان با فروتنى تمام جلوس مى كرد، با دست خويش كفش و لباسش را وصله مى زد، بـر مـركـب بـرهنه سوار مى شد و كسى را نيز پشت سر خويش مى نشاند. روزى پرده اى بـر سـراى خـويـش ديـد. بـه همسرش فرمود: اين را از جلو چشمم دور ساز كه مرا به ياد زرق و بـرق دنيا مى اندازد. ايشان با تمام قلب خويش از دنيا رويگردان بود...
4-در مـحيط خانواده نيز به عنوان بهترين فرزند، بهترين همسر و بهترين پدر و مربى شناخته شد و عنوان بهترين مرد دنيا را به نام خود كرد؛ چرا كه با دانش و اخلاق زيبايى كه داشت به همه بستگان و خويشان و اطرافيان خود بر اساس عدالت و راءفت سلوك مى كـرد، حقوق همگان را پرداخت مى كرد و با هر كسى آن گونه كه خدا مى خواست رفتار مى كـرد و در يـك مـعيار كلى نيز فرمود: ((خَيْرُكُمْ خَيْرُكُمْ لاَِهْلِهِ وَ اَنَا خَيْرُكُمْ لاَِهْلى )) بهترين شما بهترينان براى خانواده اش مى باشد و من در اين بعد، بهترين شمايم!
5-رسول اعظم (ص ) نسبت به ارزشها غيرتى وصف ناشدنى داشت و مى فرمود:
كـانَ اِبـْراهيمُ غَيُورا وَ اَنَا اَغْيَرُ مِنْهُ وَ اَرْغَمَ اللّهُ مَنْ لا يَغارُ مِنَ الْمُؤ مِنينَ
پـدرم ابـراهـيـم (ع ) غـيرتمند بود و من بيش از او غيرت مى ورزم . خداوند، بينى هر مؤ من بى غيرت را به خاك بمالد.
6-دلسـوزى پـيـامـبـر(ص ) نـسـبـت بـه هـمـگـان نـيـز زبـانـزد خـاص و عـام بـود و دل مـهـربـان او بـه هـمـه تعلق داشت . اين خصلت پيامبر، نخست از سوى خدا در آيه 128 سـوره تـوبـه مـورد تـمـجـيـد قـرار گـرفـت ، آنگاه همه كسانى كه به نحوى با ايشان مـعـاشـرت داشـتـنـد از آن بـرخـوردار شـدنـد. آن حـضـرت پـيـوسـتـه جـويـاى احوال ياران خود بود و از آنان دلجويى مى كرد، اگر سه روز كسى را نمى ديد، احوالش را از ديگران مى پرسيد؛ اگر به سفر رفته بود، برايش دعا مى كرد و اگر در منزلش حـضـور داشـت بـه ديـدنـش مى رفت . حتى دشمنان نيز از درياى رحمت و راءفت پيامبر اعظم بهره مند بودند. در پيكار بدر، مسلمانان بـه فرمان پيامبر، چاههاى آب منطقه را در اختيار گرفتند و حوضى ساختند و آب را در آن آماده كردند، وقتى دشمنان براى استفاده از آب به آن حوض نزديك شدند، پيامبر فرمود: مانع استفاده آنان نشويد!
7-عـزت ، مـنـاعـت طـبـع و اسـتـقـلال شـخـصـيـت پـيـامـبـر نـيـز از اصول مسلم اخلاقى ايشان است به تعبير قرآن:  
فَلِلّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ (منافقون : 8) عزت ، از آن خدا و پيامبرش و مؤ منان است
رسـول اكـرم (ص ) در آغـاز رسـالت ، از سـوى مشركان ، آماج انواع تهديدها و توطئه ها قـرار گـرفـت و در بـرابـر هـمـه آنها استقامت كرد و سرافرازى نشان داد. زمانى كه اين گـونـه تهديدها به اوج رسيد، ولى به نتيجه اى نينجاميد...
8-ايثار و فداكارى نيز از خصايل نيكوى پيامبر بود كه هرگز از او دور نشد، آن حضرت تا تثبيت موقعيت اسلام و فراگير شدن آن در جزيرة العرب از هيچ گونه كوششى دريغ نكرد و هر گونه آزار و اذيت و جنگ و هجرت و بى مهرى را با جان خريدار شد تا رسالت عظيم خويش ‍را به فرجام رساند. اميرمؤ منان عليه السلام ، فداكارى و از جان گذشتگى پـيـامـبـر(ص ) را چـنـيـن مـى سـتـايـد: ((هـر گـاه جـنـگ شـدت مـى يـافـت ، مـا بـه رسول خدا پناه مى برديم و او از همه ما به دشمن نزديكتر بود.))
9-بـهـداشـت و آراسـتـگـى نـيـز از اصـول زنـدگـى رسـول خـدا(ص ) بـود؛ امـام صـادق فـرمـود: ((رسـول خـدا(ص ) دنـدانـهـاى خـود را خلال مى كردند و اين كار، دهان را پاكيزه مى كند.))

10-بـه تـصـريـح خـداونـد مـتـعـال ، رسـول اعـظـم (ص ) جـز رحـمـت بـراى كل عالم نيست ؛ وَمَا اءَرْسَلْنَاكَ إِلا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ (انبياء: )107)
و تو را جز رحمت براى عالميان نفرستاديم..